Z życia Związku... rok 2000
 ODSŁONIĘCIE POMNIKA ZESŁAŃCÓW SYBIRU WE WROCŁAWIU

10 lutego 2000 roku w 60. rocznicę pierwszej wielkiej wywózki ludności polskiej z Kresów Wschodnich w głąb sowieckiego imperium, w Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej otwarta została wystawa pamiątek sybirackich pod nazwą „Sybiracy 1940-1956" przygotowana staraniem Związku Sybiraków -Zarządu Głównego, Oddziału Warszawskiego i Muzeum Niepodległości. Wystawa, będąca przypomnieniem wschodnich losów Polaków stała się zarazem hołdem złożonym pamięci wszystkich ofiar reżimu komunistycznego. Na uroczyste otwarcie wystawy przybyli liczni goście z całego kraju, a wśród nich Jerzy Woźniak - zastępca kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Aleksander Żółkiewski - dyrektor Departamentu Ochrony Dziedzictwa Narodowego w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ryszard Reiff - prezes Związku Sybiraków, Edward Daszkiewicz - poseł na Sejm, wiceprezes Zarządu Głównego i ksiądz biskup Zbigniew Kraszewski - kapelan wszystkich organizacji kombatanckich, który dokonał aktu poświęcenia wystawy. Przemawiając do zgromadzonych na otwarciu sybiraków i gości prezes Ryszard Reiff podkreślił, że zebrane i pokazane przedmioty i dokumenty ocalone od zniszczenia są rzeczowym dowodem pobytu Polaków na zesłaniu i obok relacji, wspomnień i pamiętników świadczą o okrucieństwie systemu komunistycznego. Prezes Związku Sybiraków zwrócił się również do obecnych by przekazali młodemu pokoleniu posłanie o obowiązku upowszechniania prawdziwej historii Polski okresu II wojny światowej i zachowania pamięci o tragedii syberyjskiej mieszkańców Kresów Wschodnich. 7 kwietnia odbyło się posiedzenie Zarządu Głównego, w którym uczestniczyli prezesi zarządów Oddziałów i Rad Wojewódzkich. Omówiono zadania do realizacji przez Zarząd Główny wynikające z uchwały III Zjazdu Delegatów. Głównym zadaniem jest sfinalizowanie budowy pomnika Zesłańców Sybiru, który stanie we Wrocławiu i wydanie księgi dziesięciu lat działalności Związku Sybiraków, znanej pod roboczym tytułem Księga Sybiraków. Po pokonaniu wielu trudności natury administracyjnej rozpoczęto w marcu prace budowlane na placu Strzeleckim. Uroczystości odsłonięcia i poświęcenia pomnika odbyły się we wrześniu 2000 roku. W związku z ogłoszonym przez Ministerstwo Edukacji Narodowej konkursem dla młodzieży szkolnej pod tytułem „Golgota Wschodu", którego temat został zawężony do zbrodni katyńskiej, Zarząd Główny zwrócił się do Ministerstwa z prośbą o poszerzenie zakresu konkursu o tematykę sybiracką. Wobec braku odpowiedzi zebrani na posiedzeniu prezesi wystosowali do Ministerstwa Edukacji Narodowej w tej sprawie Oświadczenie.                 OŚWIADCZENIE Zarządu Głównego i prezesów Oddziałów Wojewódzkich Związku Sybiraków uchwalone na posiedzeniu 7 kwietnia 2000 roku w Warszawie Haslo „Katyń - Golgota Wschodu" pozostaje w sprzeczności z ukształtowanym już szerokim, zbiorowym pojęciem Golgoty Wschodu. Obejmuje ona również setki tysięcy wywiezionych rodzin w przedziale czasu - od 17 września 1939 roku do 22 czerwca 1941 roku (wybuch wojny sowiecko-niemieckiej). Z około miliona wywiezionych, co trzeci nie wrócił. Oznacza to śmierć setek tysięcy cywilnych osób wywiezionych, deportowanych, rodzin skazanych na katorżniczą, wyniszczającą pracę na zesłaniu. W nieludzkich warunkach, bez opieki lekarskiej, w ziemiankach i skleconych barakach, przy czterdziestostopniowym mrozie w zimie i upałach krótkiego lata, w mrowiu robactwa, z głodowymi racjami żywnościowymi, którymi matki musiały dzielić się z niepracującymi dziećmi, przygarniając jeszcze sieroty po zmarłych rodzicach. Cały ten koszmar niewolniczej pracy w lasach czy kopalniach spowodowały, że to oni doświadczyli Golgoty Wschodu. Ta gehenna trwała pięć i więcej lat i nie dla wszystkich skończyła się wraz z końcem wojny, bo jeszcze wiele miesięcy po jej zakończeniu trzymani byli w obozach karnego zesłania. Związek Sybiraków prosi o włączenie tego rozdziału martyrologii narodowej do nauczania młodzieży. Prawda o tej „czystce etnicznej", która była następstwem tajnego porozumienia do układu Ribbentrop-Mołotow, musi być punktem wyjścia do otwarcia nowych perspektyw w stosunkach młodych pokoleń Polaków i Rosjan. Niedomówienia, czy cząstkowe przedstawienie historii szkodzi idei pojednania, którą podnosi Związek Sybiraków jako element polskiej racji stanu. 20 września 2000 roku, w 60. rocznicę trzech tragicznych wywózek Polaków w głąb ZSRR i w 61. rocznicę napaści ZSRR na Polskę odbyło się we Wrocławiu, w niezwykle uroczystej oprawie, poświęcenie Pomnika Zesłańców Sybiru. Pomnik, usytuowany na placu Strzeleckim, położonym w centrum miasta, został wzniesiony dla uczczenia wszystkich ofiar totalitarnego reżimu. Tych, którzy nie przeżyli zesłania i tych, którzy po latach cierpień fizycznych i moralnych, cudem ocaleni, wrócili do Ojczyzny. Na miejsce wzniesienia Pomnika, który powstał z inicjatywy prezesa Związku Sybiraków, wybrano Wrocław. Prezes Ryszard Reiff wskazał to miasto jako stolicę regionu, gdzie po wielkiej fali repatriacyjnej ze wschodu osiedliło się najwięcej Polaków - niegdyś mieszkańców Kresów Wschodnich. Większość z nich stanowili zesłańcy na Sybir, do Kazachstanu, Workuty i Archangielska. Honorowy patronat nad budową objął premier Jerzy Buzek. Powołany przez Związek Sybiraków Komitet Budowy Pomnika pod przewodnictwem prof. Tomasza Szepietowskiego blisko trzy lata czynił starania o lokalizację, by wreszcie, po jej uzyskaniu w błyskawicznym tempie wznieść ten monument. U stóp pomnika umieszczone zostały dwa kamienie węgielne pobłogosławione przez Ojca Świętego Jana Pawła II w czerwcu 1997 roku. Pierwszy, projektu Franciszka Podkówko, ufundowany przez Oddział Opolski Związku Sybiraków, drugi jest darem Polaków z Irkucka. Koszt budowy pomnika ponieśli w większości sybiracy przekazując na ten cel - często ze skromnej renty czy emerytury - dobrowolne datki. Odsłonięcie i poświęcenie pomnika miało wymiar ogólnokrajowy. W uroczystości uczestniczyli między innymi premier rządu Rzeczypospolitej Polskiej Jerzy Buzek, wicemarszałek Sejmu Jan Król oraz władze miasta i regionu. Obecny był też zastępca kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jerzy Woźniak. Pomnik poświęcił ks. kardynał Henryk Gulbinowicz. Aktu odsłonięcia dokonał przewodniczący Komitetu Budowy Pomnika prof. Tomasz Szepietowski wraz z panią Elzą Erlich i panem Piotrem Krupko, najstarszymi wiekiem członkami Związku Sybiraków w Oddziale Wrocławskim. Przemawiając do zgromadzonych premier Jerzy Buzek powiedział między innymi: Syberia, symbol zagłady, drogi donikąd, była miejscem niewyobrażalnego cierpienia. Miejscem męstwa i ofiary składanej przez każde pokolenie polskich patriotów (...). Ta odległa ziemia została zroszona krwią, potem, łzami, najlepszych córek i synów naszej ojczyzny. (...) Odsłonięty dziś pomnik będzie nam przypominał nie tylko tamte okrutne dni, ale także kraj, w którym dzisiaj żyjemy (...). Dzisiaj chciałem wam powiedzieć - wasze cierpienia, ból, rozpacz, wasze ogromne męstwo zrodziły wolną Polskę, Bóg wam za to zapłać. Prezes Ryszard Reiff zwrócił uwagę na to, że Pomnik Zesłańców Sybiru nie jest pomnikiem wyciągniętej pięści w geście zemsty i odwetu, groźnie uzbrojonej w bagnet zwrócony ku granicy wschodniej, ale przez krzyż obalający mur przemocy jest znakiem pokoju i pojednania. Dzisiaj, gdy Polska jest krajem wolnym i suwerennym, mógł na jej ziemi powstać taki pomnik - świadectwo przeszłości i nadziei na przyszłość - przypomnienie narodu i przestroga. Ten pomnik to dar odchodzącego pokolenia dla przyszłych pokoleń Polaków. Autorem tej wspaniałej, tak wymownej, nowoczesnej w formie rzeźby jest artysta rzeźbiarz Jarosław Perszko. W uroczystości uczestniczyły delegacje ze wszystkich Oddziałów oraz 87 pocztów sztandarowych. Pięknym akcentem kończącym 2000 rok była audiencja specjalna jakiej udzielił nam prymas Polski kardynał Józef Glemp. W czasie audiencji, w imieniu Zarządu Głównego, kielich mszalny dla Kościoła na Wschodzie wręczyli księdzu Prymasowi Bożena Dudzińska i Edward Duchnowski. Skocz do góry